Zabytkowy dworek we wsi Sokule to jeszcze jeden obiekt architektoniczny niezwykle ważny dla polskiej tożsamości kulturowej, |
| foto z ranczo.fandom.com |
| charakterystyczny element naszej historii i krajobrazu, kultywowania tradycji rodowych i narodowych oraz walki o polskość. | |
Sokule to wieś o charakterze typowo rolniczym.
To właśnie tam prawdopodobnie w pierwszej połowie XVIII w. zbudowano dwór.
Dwór, który Jakub Kazimierz Haur, autor „Ziemiańskiej generalnej Oekonomiki” z 1679 r., nazwałby z pewnością „pańskim” w odróżnieniu od skromniejszych dworów „chudopolskich”.
Został zbudowany na planie zbliżonym do kwadratu, parterowy, nakryty czterospadowym dachem z dwukolumnowym „zakopiańskim” gankiem poprzedzającym wejście, wystawionym w ostatnich latach na miejscu murowanej sionki.
Witkiewiczowskie koncepcje zakopiańszczyzny, jako stylu narodowego zostały, jak się wydaje, mniej lub bardziej świadomie uwzględnione w sposobie ukształtowania tego sztandarowego dla stylu polskiego motywu, jakim jest kolumnowy portyk.
W późnym średniowieczu Sokule należały do dóbr Guzowskich, były domeną książęcą i należały do księcia mazowieckiego Siemowita IV. W XVII w. stały się własnością marszałka nadwornego koronnego, Łukasza Opalińskiego.
Źródła podają, że dworek w Sokule w 1783 r. był własnością Ogińskiego, zatem można uznać tę datę za jego powstanie.
W 1823 r., za wstawiennictwem króla pruskiego, starostwo Guzowskie otrzymał Feliks Łubieński - polski działacz polityczny, prawnik, hrabia pruski od 1798 r. herbu Pomian, starosta nakielski, rotmistrz wojsk koronnych 1789-1792, członek Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej, który przeniósł się z Kalinowej do Guzowa, gdzie ostatecznie, osiadł na stałe.
W 1827 r. dobra Guzowskie wraz z dworkiem w Sokule zostały odziedziczone przez jednego z synów Feliksa Łubieńskiego – Henryka, wielce zasłużonego dla rozwoju gospodarczego Królestwa Polskiego.
Warto nadmienić, że Łubieńscy byli pierwszymi spośród ziemiaństwa, którzy zaangażowali się w działalność przemysłową i handlową. Henryk Łubieński założył w pobliżu pałacu jedną z największych cukrowni, sprowadzając w tym celu najnowsze francuskie wynalazki i maszyny. W dobrach Guzowskich postały: gorzelnia, młyn, tartak, cegielnia i 15 nowych wsi.
Zaangażowanie kapitału Banku Polskiego przez Henryka sprowadziło na niego zarzuty o wykorzystywanie państwowych pieniędzy na cele prywatne. Henryk został skazany na rok pobytu w twierdzy i trzy lata zesłania w głąb Rosji. W celu ratowania siebie poświęcił cały majątek. Dzięki pomocy siostry Róży z Łubieńskich Sobańskiej, żony Ludwika Sobańskiego – wielkiego właściciela ziemskiego z Podola - majątek Guzowski został zlicytowany na aukcji i nabyty przez syna Róży – Feliksa Sobańskiego w 1856 r. za kwotę 600 000 rubli w srebrze. Dużemu zaangażowaniu Feliksa należy zawdzięczać szybko przeprowadzone oddłużenie majątku i odnowienie wspaniałego zespołu dworskiego. Odtąd, aż do lat 30-tych XX w. dobra Guzowskie wraz z dworkiem w Sokule należały do rodziny Sobańskich.
W 1930 r. dworek stanowił własność Józefa Gutkowskiego, później należał do jego córki p. Siemiątkowskiej, od której kupił dwór i park w 1988 r. Jerzy Petelicki i niebawem przystąpił do gruntownej restauracji i częściowego przekształcenia dworu.
Architektura.
Dwór w Sokule jest budowlą murowaną z cegły i otynkowaną, ściany działowe wewnątrz budynku, pierwotnie konstrukcji szkieletowej, wypełniono cegłami. Mieszkalne poddasze przykryte jest wysokim dachem czterospadowym z symetrycznie rozmieszczonymi otworami okiennymi. Elewacja frontowa jest siedmio osiowa z jednoosiowym nowszym portykiem, który zastąpił wcześniejszy zabudowany przedsionek. Portyk wsparty jest na 2 kolumnach toskańskich. Wejście główne zamknięte zostalo półkoliście. Okna elewacji frontowej wyposażone są w drewniane okiennice. Układ wnętrz dwutraktowy z korytarzem wydzielającym trakty oraz sienią na osi. Całość skomponowana w duchu klasycyzmu. W okolicy dworu widać pozostałości po parku założonym na przełomie XVIII i XIX w. oraz liczne okazy starodrzewu.
 |
| foto z ranczo.fandom.com |
W czasie II wojny światowej ukrywali się w nim żołnierze Armii Krajowej.
Ciekawostki.
Do dworku prowadzi kasztanowa aleja, a gdy się go zobaczy w pełnej okazałości można doznać czego w rodzaju Deja vu. Otóż przy bliższym poznaniu okazuje się, że ten właśnie dwór był filmowym Serbinowem. Tu powstały „Noce i Dnie” - jeden z najpiękniejszych filmów miłosnych w naszej kinematografii. Mieszkała tu - niespełniona w swoich nadziejach - Barbara Niechcic i jej mąż, przywiązany do majątku, stojący twardo na ziemi. Gdy kręcono „Noce i Dnie” w 1973 r. dworek był jeszcze własnością p. Siemiątkowskiej, która na potrzeby filmu użyczyła posiadłość.
To jednak nie koniec historii filmowej dworku,
foto: ranczo.fandom.com
dzisiaj w tym miejscu kręcone są zdjęcia do serialu „Ranczo”, więc teraz mieszka tu przebojowa Amerykanka - Lucy Wilska z wiecznie bujającym w obłokach artystą Kusym.
A co będzie dalej, kto wie?
Obecnie dworek jest własnością prywatną i nie jest udostępniany dla zwierzających.
województwo mazowieckie
powiat żyrardowski
Gmina Wiskitki
maj 2020
Tekst; Aleksandra Szymańska
źródło; pl.pinterest.com, ranczo.fandom.com, rme.cbr.net.pl, wikipedia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz