Chęciny/Podzamcze - Dwór Starostów Chęcińskich

 

Dwór w Podzamczu Chęcińskim powstał w XVII wieku.
Zbudował go Starosta Chęciński Stanisław Branicki, który przeniósł tu siedzibę
Starosty z Zamku Chęcińskiego.

Do 1607 r. zamek chęciński spełniał militarne i urzędowe zadania w nim pokładane.

 

Po zniszczeniu zamku przez rokoszan Zebrzydowskiego, a przed 1613 rokiem podjęto akcję budowlaną, obejmującą zapewne nie tylko zamek, ale i rozbudowę jego gospodarczego zaplecza, którym był pobliski folwark w Podzamczu. 

Głównym budynkiem na terenie dawnego folwarku stał się wtedy nowy parterowy dwór alkierzowy, któremu towarzyszył drugi drewniany budynek gospodarski, tożsamy zapewne z opisanym w lustracji z 1602 r.
Nieopodal stał podpiwniczony kurnik, nieco dalej wielka stajnia i obora, całość zespołu była oparkaniona.
Teren zespołu został podzielony na dwie części: teren wiejskiej siedziby pańskiej zgromadzony wokół niewielkiego paradnego dziedzińca oraz zespół folwarczny, zlokalizowany od strony wschodniej wokół podwórka gospodarczego.

Po zniszczeniach szwedzkich przystąpiono do odbudowy rezydencji. Do dworu wejście prowadziło z sieni, z której wchodziło się do pokoju oświetlonego dwoma oknami, z kominem „z kamienia dziarstwowego”. Przy tym pokoju stała już „komnata nowa”. Z niej drzwi prowadziły do izby stołowej z piecem i kominem, przy niej znajdowała się mała komnatka. 

Wyszedłszy z izby stołowej w prawo znajdowała się komnata z izbą, zaś idąc na wprost na boku była kolejna komnata, z której wiodło „przejście do sadzawki”. 

Nieopodal znajdowały się dwa pokoje, z których jeden posiadał piec. Dalej idąc ku podwórzu, nad sadzawką znajdował się pokój „z kamienia dziarstwowego i ciosanego, o trzech wielkich oknach weneckich”, a nad sadzawkami ganek, w którym przy pokoju narożnym znajdowała się kapliczka domowa. Całość przykryta była czterospadowym wielkim dachem krytym gontem z czterema lukarnami, co oznaczać może, iż poddasze było użytkowane na cele mieszkaniowe.

Budynek folwarczny zapewne drewniany, miał o wiele skromniejszy wygląd. Centralnie położona sień połączona była z kuchnią, dzieląc budynek na dwie części. 

Pierwsza przeznaczona była dla podstarościego, który rezydował w apartamencie złożonym z czterech lokalności - dużej izby o trzech oknach z komorą, z murowanym kominem i kaflowym piecem połączonej z komnatą o dwóch oknach z komorą, z której wychodziło się do sieni. 

Po drugiej stronie sieni znajdowała się część czeladna-piekarnia o trzech oknach z piecem piekarskim. Obok folwarku znajdowało się gumno z okołami dla bydła, obok zaś stała wielka, nowa stajnia, 

w której 

„na górze murowany sklep, drzwi żelazne, okien 2 żelaznych, a nad tym sklepem sala, obok tego sklepu, na dole dwie piwnice, obok stała obora na 9 krów".

Według KZSP z 1957 r. stan zachowania zabytku był następujący: zespół złożony był z dwóch podobnych wolnostojących, murowanych budynków prostopadłych do siebie i połączonych w XX w. nadwieszonym przejściem korytarzowym. Budynek południowo – zachodni pierwotnie zapewne większy był zwrócony frontem ku północy. Piętrowy, na planie wydłużonego prostokąta, z dwoma narożnymi alkierzami. Układ wnętrza jednotraktowy, na osi duża sień sklepiona kolebką z lunetami, po jej bokach po jednym dużym pomieszczaniu o sklepieniach kolebkowo – krzyżowych oraz małe niesklepione izdebki w alkierzach. Piętro było przekształcone. Dach nowy, nadwieszony między alkierzami.
Na piętrze obramienia okienne oraz od tyłu w przyziemiu portal z herbem "Gryf" rodu Branickich.
Wewnątrz podobny portal kamienny i ślady zniszczonych kominków. Z podobnego mniejszego budynku północno – wschodniego, całkowicie odbudowanego w XX w. zachowane 2 pierwotne piętrowe alkierze, ujmujące elewację wschodnią z kamiennymi obramieniami okien z poł. XVII w.

Znajdujące się w pobliżu stawy oraz ogród włoski zwiększają atrakcyjność terenów dla inwestorów.. To także doskonałe miejsce do organizowania różnorodnych imprez, koncertów i szkoleń plenerowych.

Do zespołu należy ozdobna brama wjazdowa, w formie łuku triumfalnego wzniesiona, według przekazów, na powitanie króla Jana III Sobieskiego, który wracał z Wiednia. Ufundowana została przez Stefana Bidzińskiego w latach 1673-1674.

Brama Jana III Sobieskiego

Brama znajduje się na południe od Pałacu i jest skierowana frontem do rezydencji, do której prowadzi 300-letnia aleja lipowa.

W wyniku przeprowadzonych badań archeologicznych, zespół pałacowo-parkowy w Podzamczu koło Chęcin można zakwalifikować, jako jedyny na terenie Województwa Świętokrzyskiego przykład rezydencji z okresu tzw. dojrzałego baroku.

 

Ale to nie koniec atrakcji.
Opuszczają cudowne ogrody Bramą Jana III Sobieskiego

trafiamy tuż za nią na żywy pomnik.

Dwie Lipy.

Czy warto tu przyjechać?
Zdecydowanie TAK. Zerknijcie do środka i sami zdecydujcie ;-)

fotki z "checiny.pl"

Odwiedzając niewielkie Chęciny, mamy okazję zobaczyć wyjątkowe atrakcje.
Majestatyczny zamek pamiętający czasy Władysława Łokietka 

oraz mieszczące się w pobliskim Podzamczu, 

Centrum Nauki Leonardo da Vinci.
To symboliczne połączenie tradycji z nowoczesnością. 

Za jednym razem otrzymujemy możliwość poznania historii i najnowszych technologii. 

Taka różnorodność podczas jednej wycieczki na pewno przypadnie do gustu i dzieciakom, które nie znoszą nudy. ;-)

Województwo świętokrzyskie

Powiat kielecki

Gmina Chęciny

sierpień 2020

źródło; checiny.pl, wikipedia, dzieckowpodozy.pl, davinci.travel.pl, rozmowa z pracownikami.